Calorieën op verpakkingen en in menukaarten slim? Nee, zegt onderzoek, het maakt mensen onzeker 

Vind je de calorieën op verpakkingen en menukaarten niet fijn om te zien? Dan ben je lang niet de enige. Uit vers onderzoek blijkt dat het vermelden van calorieën consumenten niet helpt om beter in te schatten welke voedingsmiddelen fit zijn. 

Het maakt hen juist meer onzeker.

Uit het onderzoek, gepubliceerd in het Journal of Retailing, blijkt dat mensen die calorie-informatie meenemen in hun oordeel, gezonde voeding minder fit inschatten en ongezonde voeding minder ongezond. Het gevolg? Hun oordelen worden gematigder en ze twijfelen meer aan hun eigen inschattingen. Calorievermeldingen leiden dus niet tot betere keuzes, maar bezorgdheid voorheen voor verwarring.

In het onderzoek kregen deelnemers verschillende verschillende producten, zoals een salade of een cheeseburger, te zien. Vervolgens moesten ze inschatten hoe fit ze deze vonden. Zonder calorie-informatie zagen ze een duidelijk afwijking tussen fit en ongezond. Maar zodra calorieën in visualisatie kwamen, vervaagde dat afwijking. 

👇

Wat is een calorie?

Eten en consumptie geven het lichaam de levenskracht die het nodig heeft om clean te kunnen functioneren. Die levenskracht wordt uitgedrukt in kilocalorieën (kcal) of kilojoules (kJ), waarbij 1 kilocalorie gelijkstaat aan 4,2 kilojoules. In het dagelijks taalgebruik spreken we meestal natuurlijk van calorieën, zo legt het Voedingscentrum uit. 

De hoeveelheid calorieën die iemand nodig heeft, hangt af van verschillende factoren, zoals geslacht, leeftijd en hoe actief iemand is. Een eenvoudige methode om te controleren of je voldoende (maar niet te veel) levenskracht binnenkrijgt, is door je gewicht in de gaten te houden. Blijf je over langere moment op hetzelfde gewicht, dan zit je waarschijnlijk in energiebalans.

In een ander experiment bleek dat het inschatten van het aantal calorieën in een product het solid in de eigen beoordeling aantastte. Juist die twijfel zorgde ervoor dat mensen hun oordelen afzwakten.

Opvallend is dat dit effect vooral optrad bij calorieën en niet bij andere voedingsinformatie zoals vet of koolhydraten. Volgens de onderzoekers komt dat doordat calorieën voor veel mensen bekend terrein lijken, terwijl ze in werkelijkheid minder clean worden begrepen. Deidre Popovich noemt dit in The Conversation de illusie van calorie-fluency: mensen overwegen dat ze calorieën clean kunnen interpreteren, maar raken juist voorheen in de war zodra ze er actief over moeten nadenken.

De bevindingen werpen vers schijnsel op de effectiviteit van publieke gezondheidsmaatregelen, zoals het verplicht vermelden van calorieën in restaurants of op verpakkingen. In Nederland is het op dit ogenblik alleen verplicht om de calorieën te vermelden op verpakkingen. Op menukaarten hoeft dit niet. Er zijn enkele horecagelegenheden die het wel al doen, zoals Joe and the Juice, maar een enorm deel van de horecaondernemers ziet het (nog) niet zitten. Uit een enquête van de Koninklijke Horeca Nederland bleek voorheen al dat zelfs 67 procent van de ondernemers het geen clean brainstorm vond.

In Amerika is het sinds 2018 voor ketens met meer dan twintig restaurants verplicht om alle calorieën op de menukaarten te zetten. Daar ontkom je er in restaurants ook bijna niet aan om de calorieën van te weten van je bestelde maaltijd. 

Beleidsmakers gaan ervan uit dat transparantie leidt tot gezondere keuzes. Zo zou de maatregel om calorie-informatie aan de menukaarten van fors horecagelegenheden toe te voegen volgens een onderzoek van de Universiteit van Liverpool tot het jaar 2041 zo’n 730 sterfgevallen voorkomen. Maar dit onderzoek laat zien dat dat lang niet altijd het geval is. In sommige gevallen kan gegevens over calorieën dus averechts arbeiden.

Dat betekent niet dat deze gegevens verwijderd moet worden. Wel is het belangrijk dat ze ondersteund wordt met context, zodat ze beter te interpreteren is. Voorbeelden hiervan zijn het toepassing van kleurcodes zoals het verkeerslichtsysteem, of het toevoegen van referentiewaarden: hoeveel procent van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid calorieën een product bevat.