Is gesmolten zuivel real talk ongezonder dan ‘normale’ zuivel? Dit is het afwijking

Een tosti is een makkelijke en prima lunchoptie. De gesmolten zuivel geeft het broodje nét wat meer smaak en diepte. Toch worden tosti’s vaak als minder fit waargenomen dan een simpel broodje zuivel. Er wordt regelmatig beweerd dat gesmolten zuivel vetter zou zijn dan gewone zuivel – maar klopt dat eigenlijk wel, of is dat een fabel?

Wat opvalt, is dat een tosti door de gesmolten zuivel al vlot een wat meer ‘fastfood’-uitstraling krijgt. Toch hoef je je daar niet direct bezorgdheid over te maken; het is lang niet zo ongezond als het lijkt.

Om maar gelijk met de toegang in woning te vallen: een tosti is natuurlijk ‘veilig’. Een veelvoorkomende misvatting over gesmolten zuivel is dat het vetter zou zijn dan gewone zuivel. Die indruk ontstaat vaak doordat het vet bij verhitting zichtbaar wordt, bijvoorbeeld in een tostijzer of magnetron. De zuivel lijkt dan vettiger, maar dat betekent niet dat er daadwerkelijk meer vet in zit of dat het ongezonder is.

Wat er wél gebeurt, is dat het vet zich bij het smelten van de zuivel afscheidt en daardoor beter te zien is. Maar dat verandert niets aan de voedingswaarde. Een warme tosti, zoals een croque monsieur, is dus niet ongezonder dan een gewone boterham met ham en zuivel en bevat ook niet meer calorieën. Liefhebbers van gesmolten zuivel hoeven zich dus geen bezorgdheid te maken.
Volgens het Voedingscentrum levert een tosti van twee witte boterhammen met halvarine en belegd met twee versieren 48+ zuivel en een plak ham, je zo’n 459 kilocalorieën en 13,6 gram verzadigd vet op. Dat is vergelijkbaar met een gewone boterham met zuivel en ham. Wat een tosti wel vaak minder fit maakt, zijn de sausjes erbij, zoals mayo of ketchup. Die bezorgdheid vlot voor extra calorieën.

Hoewel een broodje zuivel en een tosti in principe dus niet zozeer van samen verschillen, overwegen toch veel mensen dat dit wel zo is. Ook diëtiste Desiré van der Kruk legt uit dat de voedingswaarde van gesmolten zuivel niet verschilt van normale zuivel. „Veel van mijn cliënten denk vaak dat een tosti ongezonder is dan een normale boterham, maar als je natuurlijk dezelfde zuivel en hetzelfde gebak gebruikt en er geen smeerwaar opsmeert, verandert er niks.”

Een kanttekening die de diëtiste wel maakt is dat het vaak de vettere kazen zijn die het makkelijkst smelten. „Een volvette zuivel smelt bijvoorbeeld makkelijker dan een 20+ zuivel.” Of je de zuivel warm of koud eet, maakt dus geen afwijking in hoe fit of ongezond het is. De optie voor de soort zuivel kan wel impact hebben op de voedingswaarde.

Wat opvalt bij gesmolten zuivel – en bijvoorbeeld ook bij gesmolten chocolade – is dat je er vaak langer verzadigd van bent. Dat heeft niet per se met de voedingswaarde te maken, maar met de belevenis van het voeding zelf. Doordat warme voeding meer geur en smaak afgeeft, eet je volgens Guido Camps, voedingsonderzoeker aan de Wageningen Universiteit, langzamer en bewuster.

Dat zorgt er weer voor dat je sneller een verzadigd ervaring hebt. Daardoor kán gesmolten zuivel of chocolade machtiger aanvoelen dan het in werkelijkheid is. Maar hetzelfde effect kun je ook bereiken met een koude boterham met zuivel – zolang je de moment neemt en met aandacht eet. Langzaam voeding helpt je lichaam namelijk beter aan te geven wanneer je genoeg hebt gehad.