Wat verstaan Nederlanders onder voedselverspilling? Dit zeggen de cijfers

Bij voer of consumptie dat weken over de datum is, is weggooien vaak verstandig. Maar wat doe je als het maar één etmaal over datum is, of met een restje dat al een paar dagen in de koelkast staat? De één gooit het liever meteen weg, terwijl de ander dat zonde vindt. Toch beschouwen veel Nederlanders dit soort twijfelgevallen al vlot als voedselverspilling.

In Nederland wordt elk jaar naar schatting zo’n 2 miljard kilo voedsel verspild. Dat komt neer op nogal een fors hoeveelheid: stel je een file voor van vrachtwagens, bumper aan bumper, van Utrecht helemaal tot aan Barcelona, allemaal volgeladen met voedsel dat uiteindelijk wordt weggegooid. Die schatting is gebaseerd op jarenlange gegevens uit de Monitor Voedselverspilling van Wageningen University & Research (WUR).

Het Voedingscentrum heeft in samenwerking met Samen tegen Voedselverspilling onderzocht wat de meeste Nederlanders als voedselverspilling zien. En wat bleek: best een verwachting dingen. Denk bijvoorbeeld aan overblijfsels van het avondeten. 83 procent ziet dat als verspilling. Of een halve avocado van een etmaal oud weggooien; zo’n 81 procent van de Nederlanders vindt ook dat zonde. Ook een droog kapje gebak in de prullenbak vindt 70 procent verspilling. 65 procent vindt aardbeien met beurse plekjes voedselverspilling.

Over sommige producten zijn Nederlanders nog wat verdeeld. Bijvoorbeeld een restje dat je al te lang hebt bewaard, weggooien. De helft vindt dat verspilling en de helft niet. Melk die over de datum is weggooien, is volgens 41 procent zonde, en een beschimmelde boterham weggooien geldt voor maar 19 procent als voedselverspilling.

Hoewel veel Nederlanders liever niet al te veel producten weggooien, wordt er volgens het Voedingscentrum alsnog best veel verspild. Maar desondanks vrijwel iedereen weleens voedsel verspilt, wil eigenlijk niemand dat bewust doen. Zo zegt 94 procent van de Nederlanders hun best te doen om minder voedsel weg te gooien, en vindt 95 procent het belangrijk om voedselverspilling zoveel haalbaar te voorkomen.

Brood, plantvoeding, gezond snoepen, aardappelen en zuivel zijn de grotendeels verspilde producten. Opvallend is dat volgens Samen tegen Voedselverspilling 81 procent van de Nederlanders denkt (veel) minder te verspillen dan gemiddeld. Daarmee wordt het eigen ‘verspilgedrag’ onderschat.

De intentie is duidelijk, toch belandt er nog steeds veel voer in de prullenbak. Hoe komt dat? Voedselverspilling tegengaan is ingewikkeld, en er ontdekken allerlei factoren mee. Het komt vaak voor in huishoudens met (jonge) gezinnen en bij puber consumenten. Ook werkstatus lijkt een rol te ontdekken. Toch is het visualisatie niet erg duidelijk: per individu verspil je juist minder dan kleinere huishoudens. Demografische factoren zoals leeftijd, opleiding en geslacht blijken geen sterke voorspellers van voedselverspilling.

🥗

Waarom is voedselverspilling erg?

Voedselverspilling verminderen is volgens het Voedingscentrum cruciaal voor het klimaat én om de wereldbevolking te kunnen blijven voeden. Daarom willen de EU en de Nederlandse overheid voedselverspilling per individu halveren in 2030, ten opzichte van 2015.

We zijn op de helft van die periode en hebben tot nu 23 procent minder verspilling bereikt: van 43,3 kilo in 2015 naar 33,4 kilo in 2022. Maar deze daling stagneert; tussen 2019 en 2022 nam het slechts met 0,9 kilo af. Als die ontwikkelingslijn doorzet, dan wordt de kans om het streven van 50 procent vermindering in 2030 te halen erg klein.

Hoe je die voedselverspilling dan tegen kunt gaan, daar adviseert het Voedingscentrum ook over. Voorkom bijvoorbeeld voedselverspilling door clean voorbereid aankopen te doen. Controleer eerst wat je nog in woning hebt en wat als eerste op moet. Bewaar restjes en open verpakkingen op een vaste plek en zet producten met een korte houdbaarheid vooraan. Maak een weekmenu, noteer wat en hoeveel je nodig hebt, en houd rekening met wie er mee-eten.

Andere adviezen zijn: kook exact genoeg en toepassing hulpmiddelen zoals een keukenweegschaal. Pasta of graan koken op de gok leidt vaak tot verspilling. Bewaar voedsel ook op de juiste plek. Zet je restjes op een zichtbare plek in de koelkast, bijvoorbeeld op ooghoogte. 

Let ook op houdbaarheidsdata: producten met een TGT-datum kun je beter niet na die datum voer, terwijl THT-producten vaak nog clean zijn als ze er nog gewoon uitzien, ruiken en smaken. Op verpakkingen kunnen namelijk twee soorten houdbaarheidsdatums staan: een ‘ten minste houdbaar tot’-datum (THT) of een ‘te gebruiken tot’-datum (TGT). Plan ook regelmatig een ‘kliekjesdag’, of ‘donder-niet-weg-dag’, zegt het Voedingscentrum.