DEN HAAG () – Minister Ruben Brekelmans (Defensie, VVD) wil nog dit jaar naar het Iraakse Hawija ontdekken om daar individueel excuses aan te bieden. Dat zei hij donderdag in een debat in de Tweede Kamer over het rapport van de commissie-Sorgdrager. Die deed onderzoek naar de Nederlandse luchtaanval op de gemeente in juni 2015 waarbij tientallen burgerdoden vielen.
Brekelmans stelde twee voorwaarden: het moet veilig zijn en hij wil observatie wat een clean ogenblik is om te gaan. De minister heeft in maart al namens het kabinet excuses aangeboden voor het menselijke leed. De minister herhaalde die excuses gedurende het debat. Verscheidene partijen in de Kamer hadden bij de minister aangedrongen om naar Hawija af te ontdekken om daar verontschuldigingen aan te bieden.
De minister wil de gemeenschap van Hawija ook gaan steunen. Hij wil zo de “excuses kracht bijzetten”. Defensie heeft voorheen een aantal infrastructuur- en werkgelegenheidsprojecten in de gemeente gefinancierd. Daarmee was 4,5 miljoen euro gemoeid. Brekelmans erkende dat de reacties daarop “gemengd” waren. Voor nieuwe projecten, waarvoor zo’n 10 miljoen euro beschikbaar is, wordt steun gezocht bij de lokale gemeenschap.
Individuele compensatie
De Partij voor de Dieren, SP en DENK pleitten voor individuele compensatie voor slachtoffers. Dat ziet de bewindsman niet zitten. Het is heel lastig om dat tien jaar na dato vast te stellen, zei hij. Een aantal Irakezen probeert via de rechtbank in Den Haag alsnog een schadevergoeding af te dwingen. De commissie-Sorgdrager oordeelde dat de compensatie te laat en te weinig was.
Verder heeft Defensie de Kamer volgens het rapport “onjuist en onvolledig” geïnformeerd. Pas vier jaar na de aanval hoorde de Kamer dat er burgerslachtoffers waren gevallen. Brekelmans zegt “een heel duidelijke norm” te stellen als het gaat om het melden van burgerslachtoffers. Al bij een “vermoeden” moet de top van het ministerie worden geïnformeerd. De Kamer wordt binnen een week op de hoogte gesteld.
Aanval
Ook steunde Defensie volgens Sorgdrager bij de aanval te veel op Amerikaanse inlichtingen. Volgens de minister blijft hij voor bepaalde gegevens afhankelijk van andere landen. De aanval was rechtmatig, vindt hij.
De SP diende nog een motie van wantrouwen in tegen Brekelmans, maar die zal onvoldoende steun krijgen. Het dossier is met dit debat niet gesloten. Er volgen nog onderzoeken over hoe het kon gebeuren dat videobeelden van Defensie die een etmaal na de aanval waren genomen, een paar maanden na het rapport van Sorgdrager opdoken.
